Dit is de eerste van een driedelige serie blogs over mijn praktijk als consultant en teamcoach.
Vijf paar ogen kijken je verwachtingsvol aan
Het verlossende woord moet van jou komen. De vijf teams van de P&O-afdeling hebben jarenlang zo langs elkaar heen gewerkt, dat ze er onderling niet meer uitkomen. Ieder paar ogen vertegenwoordigt één van deze teams. Een golf van hoop, frustratie en vermoeidheid komt via hun blik je kant op. Zonder geluid te maken, zucht je. Een onmogelijke opdracht.
Zelfs die dure consultant niet
Iedere consultant kent deze blik en is met deze wanhopig vragende ogen aangekeken. Allemaal volwassen mensen die niets liever doen dan hun vak uitoefenen en die het dan tóch presteren jarenlang met elkaar een probleem in stand te houden. En dan jou aankijken alsof je de verlosser bent. Blijk je dat niet te zijn, dan ben je het excuus voor het in standhouden van het probleem: ‘niemand kan er iets aan doen, zelfs die dure consultant niet’.
Systemische kennis invoegen bij onvervulbare opdrachten
De systemische benadering biedt rijke inzichten die helpen om met onvervulbare – en dus schijnbaar onmogelijke – opdrachten om te gaan. Die handvatten bevinden zich op drie niveaus: dat van de consultant, dat van de opdracht en dat van de organisatie en zijn via het stellen van vragen praktisch toepasbaar.
De consultant
Wat is typisch voor de opdrachten op jouw pad, die niet direct iets te maken hebben met jouw kennis en ervaring? Bij mij zijn dat opdrachten waarbij mensen het gevoel hebben muurvast te zitten. Ze hebben alles geprobeerd, maar komen niet vooruit. Het soort opdrachten dat op je pad komt past over het algemeen goed bij de levenservaring die je hebt opgedaan.
Als jij in je jeugd voor onoplosbare problemen hebt gestaan (omdat ze niet de jouwe waren), dan kun je in je volwassen leven waarschijnlijk heel makkelijk omgaan met onvervulbare opdrachten. Je herkent ze instinctief als ‘thuis’. De systemische benadering biedt een context waarbinnen een daadwerkelijke oplossing voorhanden is door expliciet te onderzoeken waar wat bij hoort.
De opdracht
Wanneer je een opdracht aanneemt voel je je verantwoordelijk voor een succesvolle uitvoering. Maar soms is het helemaal niet de bedoeling dat het probleem werkelijk opgelost wordt. Het oplossen van het probleem zou te veel andere zaken aan het licht brengen. Een vraag die ik altijd stel in de acquisitiefase is ‘zou het te verdragen zijn als dit probleem werd opgelost?’ De opdracht staat ten dienste van iets wat groter en belangrijker is.
De organisatie
Een opdracht staat nooit op zichzelf, het is altijd onderdeel van een groter geheel, bijvoorbeeld de organisatie. Als consultant, of opdrachtnemer, ben je geneigd de opdracht af te bakenen. Je bepaalt grenzen, mijlpalen, doelen en maakt een plan. Vervolgens neem je binnen de organisatie de leiding over de uitvoering daarvan. Maar bij onvervulbare opdrachten helpt het om de boel om te keren: stel je voor dat de organisatie jóu leidt? Waartoe word je dan precies uitgenodigd en wat zijn kansrijke interventies?
Onmogelijk. Of toch niet?
De opdracht van de vijf P&O-teams bleek toch niet onvervulbaar, laat staan onmogelijk. De systemische benadering gaf handvatten om in plaats van het zichtbare, vooral het onzichtbare probleem op te lossen. Geleid door de volgende vragen, vonden de medewerkers de sleutel voor beweging:
- Wie gelooft dat er verandering mogelijk is?
- Waar hoeft het niet over te gaan, zodat de focus op de samenwerking ligt?
- Waar kan de eerste beweging vandaan komen?