De 4 dimensies van Bert Hellinger

Ken je dat? Dat je ergens bent, iets meemaakt dat jaren later voelt als een week geleden. Dat heb ik met het seminar van Bert Hellinger dat ik begin 2016 volgde. Ik had toen niet kunnen vermoeden dat wat ik daar leerde, zo deel zou worden van hoe ik leef en werk.

De brute, meedogenloze stijl van Hellinger riep nogal wat weerstand op. ’s Avonds zag ik in social media allerlei berichten over wat er die dag gebeurde. Lekkere duidelijke boodschappen waren het, waar de schrijvers duidelijk stelling in namen en zo schreven dat ze bijval kregen van hun lezers. Ze leken dapper en integer.

Ik vond het geen recht doen aan mijn ervaringen. Mijn ervaringen waren veel rijkere en genuanceerder dan de oneliners op social media. Onderstaande blog is daar een reactie op. De blog deed wat stof opwaaien: binnen 24 uur was het talloze keren gedeeld en duizenden keren gelezen. Er kwamen tegenblogs op en de inhoudelijke strekking werd gekopieerd.

De 4 dimensies van Bert Hellinger

Een reflectie op het seminar van Bert Hellinger maart 2016 Charleroi

Het beloofde een indrukwekkende ervaring te worden: het Nieuwe Familieopstellen met Bert en Sophie Hellinger. In dienst van de vrede. In Charleroi, waar Bert Hellinger als jonge soldaat krijgsgevangene is geweest.

Eendimensionale opstellingen

Op het podium

Die tijd is lang geleden: Hellinger kan zonder stok nauwelijks nog lopen of staan. Hij is zichtbaar vermoeid tijdens het seminar en improviseert zo nu een dan een opdrachtje voor de deelnemers. Meer voor zichzelf dan voor ons, zo lijkt het. Dat mag ook als je 90 bent. 

Sophie was helaas niet aanwezig. Zij heeft een ernstig skiongeluk gehad en is aan het herstellen hiervan. Bert had op het podium twee ‘assistenten’. De eerste is Manuela, de dochter van Sophie. Manuela is een jongere versie van haar moeder. Maar dan met nog wat meer zachtheid. Zichtbare zachtheid. Manuela wordt door Bert en Sophie opgeleid in het werk dat zij doen. Tijdens het seminar kiest Manuela de representanten voor de opstelling. Één keer neemt ze zichtbaar actief deel tijdens een opstelling: ze begeleidt een cliënt door een proces, als een soort beschermengel. Het andere deel van wat ze doet is niet zichtbaar maar minstens zo essentieel: ze maakt een holding space voor het veld waarin Bert Hellinger kan werken.

De tweede assistent van Bert is Matthias. Officieel is Matthias de tolk. Matthias zit het gehele seminar links van Bert en vertaalt tussen Engels en Duits. Maar hij zorgt ook voor Bert. Als Bert het even niet meer weet (of niet meer hoort?), dan kijkt hij naar Matthias. Matthias vertelt hem dan zachtjes, zonder microfoon, het laatste dat gezegd is. Matthias vermaant de deelnemers, als ze met persoonlijke vraagstukken komen in plaats van inhoudelijke vragen over de opstellingen. En is zichtbaar geërgerd als Bert dan toch ingaat op het persoonlijke vraagstuk. Matthias is meer dan alleen de tolk.

In de zaal

In de zaal zitten 400 deelnemers. Uit 28 verschillende landen! Een grote groep uit Azië, China vooral. Zij adoreren ‘Opa Hellinger’. Maken diepe buigingen voor hem. Sommige van hen hebben ook hun kind meegenomen. Van peuters tot pubers. Ze hebben keurig een toegangspas en volgen het hele seminar. Drie dagen lang hoor en zie je ze niet. Zonder iPad, zonder tijdschriften. Ik weet nog goed hoe moeilijk ik het vroeger vond om een uur stil te zitten in de kerk. Wat zou het voor deze kinderen betekenen om hier drie dagen te zijn?

Er is ook een moeder met een baby van enkele weken oud. Ik vraag me af wat ze doet op het seminar. Hoe kan ze met een baby van enkele weken oud, die ze zelf voedt, aanwezig zijn? Maar blijkbaar wil ze er echt heel graag zijn: ze voedt de baby in de zaal, loopt wiegend met hem rond en verschoont zelfs zijn luiers in de zaal. Onze groep vindt het verschrikkelijk maar er is niemand die er iets van zegt.

Tweedimensionale opstellingen

Op zaterdagmiddag is er een hele serie opstellingen die nogal bruusk zijn. Bert Hellinger is hard en streng: “Dass ist nur Theater” zegt hij. En stuurt de cliënt weg. Vooral de Chinezen worden de een na de ander weggestuurd. Hellinger nodigt een stel op het podium. Als twee blije kinderen komen twee Chinezen aangelopen. Hellinger zegt ze tegenover elkaar te gaan staan: “Diese Beziehung hat keine Zukunft” zegt hij. “Deze relatie heeft geen toekomst”. Een boude conclusie na 10 seconden. En hij stuurt het stel weg.

Een Française pikt het niet. Ze komt enkele minuten nadat ze van het podium gestuurd is, al schreeuwend terug. Ze huilt. Ze krijst. “C’est un scandal!” Een groot deel van de zaal applaudisseert, om haar steun te betuigen. Op de gang schreeuwt ze nog goed hoorbaar verder.

Hellinger blijft onaangedaan. “Es zeigt sich in die Bewegung.” “In de beweging laat het zich zien”. En ja inderdaad, het Chinese meisje maakte een afkerende beweging. De Française liet een geconstrueerde beweging zien, met de gemiddelde kennis van een opsteller. De beweging is er in de eerste seconden van de opsteller, zo doceert Hellinger. Daarom hoeft een opstelling niet lang te duren. Een relatie of bedrijf heeft geen toekomst als er geen beweging is of een afwerende beweging.

Ik heb mijn hand niet opgestoken. Ik heb mij niet gemeld als cliënt. Ik vond het veel te spannend. Durfde het niet aan. Ik heb waargenomen als een opsteller. En eerlijk gezegd: het hielp mij wel, al die korte opstellingen. Steeds makkelijker ging ook ik de beweging zien. Niet afgeleid of verstopt onder intenties en woorden.

Driedimensionale opstellingen

Hellinger stopte de opstelling steeds kort nadat de beweging zichtbaar was. En liet de cliënten weggaan met de boodschap dat er geen toekomst was. Dat was helemaal niet nodig. Want gaat het begeleiden van opstellen juist niet over nieuwe mogelijkheden ontdekken? Die beweging, die kennen mensen al. Als opsteller kun je juist nieuwe perspectieven openen, zodat een nieuwe toekomst kan ontstaan.

Dat is les twee waar Hellinger ons op trakteert: hoe je het verder brengt. Een cliënt, een opsteller staat op het podium. Ze heeft een vraag over hoe ze een van haar cliënten kan helpen. Hellinger zet een representant voor haar cliënt tegenover haar. Ze kijkt. Er gebeurt niets. “Wat ga je doen?” vraagt Hellinger. De cliënt zegt niets. “Soll ich es zeigen?” vraagt Hellinger. “Zal ik het voordoen?” Hij staat op, wankelt twee stappen naar de representant en stompt hem hard in de buik.

 De les is duidelijk: als je als opsteller niet bereid bent te doen wat nodig is, ben je in de ogen van Hellinger geen opsteller. Of dat nu een fysieke stomp geven is, of een mentale, door iemand weg te sturen.

De representant lacht, hij straalt. Hij is bevrijd. Ook voor hem was het de juiste interventie. En in de beweging van de stomp, zag ik ergens in de verte de soldaat. De soldaat die mogelijk deze stomp had willen uitdelen.

Vierdimensionale opstellingen

Een aantal maal belooft Hellinger ons mee te nemen. Mee te nemen naar het Nieuwe Familieopstellen. Mee te nemen naar de Andere Dimensie. De dimensie van waaruit hij werkt. Wat hij er over zegt is dat het een dimensie is die voorbij gaat aan deze wereld. Voorbij aan de aarde en dit leven. Dat hij vanuit daar kan zien wat echt is, en wat theater.

Ik geloof het allemaal. Ik geloof dat hij gelooft dat hij werkt vanuit een andere dimensie. Één die verder gaat dan alles wat ik weet en kan. Ik geloof ook dat hij gelooft dat ik daar niet ben. Dat ik daar nog niet rijp voor ben. Geloof ik ook.

Soms denk ik dat hij een beetje gek is. Als hij ineens begint te praten over het leven van Jezus. Dat Jezus niet gestorven is aan het kruis en dat hij uiteindelijk 80 jaar oud geworden is. En ik bedacht me opeens hoe gemakkelijk het zou zijn om het seminar te filmen en ons allemaal voor gek te verklaren. 400 Mensen die in een lelijke zaal bij een vliegveld zitten te luisteren naar een oude man en alles voor zoete koek slikken. Die accepteren dat er geen echte dialoog mogelijk is. Het is eenrichtingsverkeer: Hellinger bepaalt wat en hoe hij doet, wij volgen.

De belofte om ons mee te nemen kan Hellinger niet waar maken. Zonder de steun van Sophie is het te veel, te zwaar voor hem. De holding space om echt die leap te maken, ontbreekt.

En net als Jezus heeft Bert Hellinger de moed om voor te leven waar hij zo in gelooft. Zoals hij het zelf noemt: In dienst van het leven.

Bert Hellinger: grondlegger familieopstellingen en systemisch werken

Bert Hellinger (1925 – 2019) is de grondlegger van systemisch werken en familieopstellingen. Als je meer wilt lezen over hem, kijk dan op hetnoorderlicht.com. Hij heeft vele boeken geschrevenover systemisch werken en familieopstellingen waarvan een groot deel in het Nederlands vertaald is.

meer
Rake Vragen

gratis
inspiratie

Volg alle blogs, video’s en podcasts van Siets Bakker over hoe zij Rake Vragen en systemisch werken gebruikt om een goed leven te leiden.

Je ontvangt iedere twee weken een mail met nieuwe inspiratie. Het is natuurlijk gratis en je kunt je elk moment afmelden.

Scroll naar boven